Na het definiëren van het begrip ‘creatief denken’ verkennen we in dit artikel waar creatieve mensen goed in zijn aan de hand van een quote van Steve Jobs.
Deze website is gericht op creatief denken en voordat ik daar van alles over ga schrijven is het van belang dat we precies weten wat we daar onder verstaan. In de Nederlandse taal is het begrip ‘creatief’ een beetje vervuild. Voor je het weet roept iemand: “Oh, ben jij zo’n Crea-Bea!” en ligt de associatie met decoratieve knutselwerkjes uit een tijdschrift voor de hand. Laat ik duidelijk zijn: dat is niet wat ik onder creatief denken versta.
Creatief denken is de denkwijze die gericht is op het bedenken van iets nieuws, iets dat er nog niet was, dat waarde toevoegt.
Vooral dat laatste zet de definitie op scherp. Je kunt nog zulke prachtige dingen bedenken maar als ze geen werkelijke oplossing bieden voor een probleem en niemand is er in geïnteresseerd dan voegt het geen waarde toe. De definitie geeft aan dat het gaat om iets dat je zelf bedenkt. Maken wat iemand anders bedacht heeft is dus niet creatief. Creatief denken is een denkwijze, een manier van denken die wij als mensen tot onze beschikking hebben. Wij zetten onze hersenen in de creatieve denkstand wanneer daar een aanleiding toe is: er is een probleem dat om een nieuwe oplossing vraagt. Wij voelen ons uitgedaagd en willen zelf een product bedenken dat wel aan onze eisen voldoet. Betrokkenheid en uitdaging zetten ons brein aan het werk.
Voor het bedenken van nieuwe dingen is kennis nodig van veel verschillende onderwerpen. In de beeldende kunst wordt gezegd: “je kunt geen nieuw beeld creëren als je geen beelden in je hoofd hebt”. Edward de Bono (www.edwdebono.com ), de goeroe van het ‘lateraal denken’, stelt dat een nieuw idee ontstaat uit het koppelen van twee bestaande ideeën waardoor 1+1=3 ontstaat. Dat gebeurt vaak onbewust. Je bent op zoek naar een oplossing, worstelt er al de hele dag mee, maar net als je het loslaat en de hond gaat uitlaten komt die briljante gedachte in je op: ‘AHA!’ Steve Jobs verwoordt het heel mooi:
Jobs constateert in deze quote dat ICT-medewerkers over het algemeen niet zo creatief zijn. Zij hebben wel veel kennis, maar zijn onvoldoende breed ontwikkeld. Dan zijn er geen ‘puntjes om te verbinden’, komen ze niet verder dan lineaire oplossingen en kunnen zij zich onvoldoende inleven in het probleem.
Bekende specialisten op het gebied van creativiteit zoals Howard Gardner (Meervoudige Intelligente en Five Minds for the Future*) en Benjamin Bloom (Taxonomie**) zijn ook van mening dat je eerst heel veel kennis moet hebben voordat het mogelijk is een echt nieuw idee te genereren. Gardner denkt daarbij aan een afgeronde studie en minstens tien jaar werkervaring. Bloom ziet mogelijkheden voor leerlingen in de bovenbouw van het VWO.
Kennelijk kunnen we allemaal creatief denken maar zijn sommige mensen er beter in. Dat heeft te maken met kennis en algemene ontwikkeling, maar ook met persoonlijke eigenschappen en het bewust trainen van het creatieve denkproces.